Functionele architectuur
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Functionele architectuur is een benadering binnen de architectuur waarbij de vorm en het uiterlijk van een gebouw primair worden bepaald door de beoogde functie en het gebruik, met een nadruk op efficiëntie en doelmatigheid.
Omschrijving
Het functionalisme, ook wel bekend als 'Het Nieuwe Bouwen' of 'Nieuwe Zakelijkheid', is een stroming in de architectuur die in de eerste helft van de 20e eeuw opkwam. Het centrale principe is 'vorm volgt functie' (Form Follows Function), een uitspraak die wordt toegeschreven aan architect Louis Sullivan. Dit betekent dat het ontwerp van een gebouw voortkomt uit het doel en de activiteiten die erin plaatsvinden. Overbodige versieringen en ornamenten worden vermeden, omdat ze geen functionele waarde hebben. De schoonheid van een gebouw wordt in deze benadering gevonden in de functie zelf. Functionele architectuur kenmerkt zich door eenvoudige, geometrische vormen, open plattegronden en het gebruik van moderne materialen zoals staal, gewapend beton en glas. Efficiëntie en een rationele aanpak van het bouwproces, soms door middel van standaardisatie en prefab elementen, zijn belangrijke aspecten. Deze stroming had invloed in verschillende landen, waaronder Nederland, Duitsland en de VS, en belangrijke vertegenwoordigers zijn architecten als Le Corbusier, Walter Gropius en Ludwig Mies van der Rohe.
Historische context
Functionalisme ontstond tussen de beide wereldoorlogen als reactie op rijk versierde bouwstijlen. Het was gelieerd aan bredere maatschappelijke idealen, zoals de emancipatie van de arbeidersklasse en een focus op industrialisatie. Architecten streefden ernaar om maximale woonruimte te bieden met minimale middelen en zagen industrialisatie als een manier om functionele gebouwen gemakkelijker te realiseren. Het functionalisme organiseerde zich internationaal in de CIAM (Congrès Internationaux d’Architecture Moderne), die bepalend was voor de moderne architectuur.
Kenmerken
Kenmerkend voor functionalistische architectuur zijn onder andere gestandaardiseerde plattegronden, het gebruik van nieuwe materialen zoals staal, gewapend beton en glas, platte daken, en het weglaten van niet-functionele versieringen. Een belangrijk element was de open plattegrond, waarbij muren flexibel geplaatst konden worden omdat ze de constructie niet ondersteunden. Ook de vliesgevel is een element dat geassocieerd wordt met functionalisme en de Internationale Stijl.
Vergelijkbare termen
Bauhaus-architectuur
Gebruikte bronnen: